The first standard grammar of Malay; George Werndly’s 1736 Maleische spraakkunst
Abstract
Keywords
Full Text:
PDFReferences
Ali Haji [no surname], Raja. 1857. Bustânu ′l-kâtibîn li ′ṣ-ṣibyâni ′l-muta′âlimîn, artinya, Perkebunan juru tulis bagi kanak-kanak yang hendak menuntut berlajar akan dia. Penyengngat, 20 Sya’ban 1273 (H. = 15 April 1857 CE).
Ali Haji [no surname], Raja. 1859. Kitab pengetahuan bahasa.
(1st reprint 1927, Singapore: Al-Ahmadiah Press; seen as 1997 reprint)
Alisjahbana, S. Takdir. 1949. Tatabahasa baru Bahasa Indonesia. Djakarta: Pustaka Rakjat.
Alwi, Hasan, & Dendy Sugono eds. 2001, Kamus besar Bahasa Indonesia, Edisi ke-3, Balai Pustaka No. 3658. Jakarta: Balai Pustaka, Pusat Bahasa Departemen Pendidikan Nasional.
Amirova, T.A., B.A. Ol’chovikov, and Ju.V. Rozjdestvenskij. 1980. Abriß der Geschichte der Linguistik. Leipzig: Bibliographisches Institut.
Besar, Raihoel Amar Datoek, and Roelof Roolvink. 1953. Hikajat Abdullah, diterbitkan lagi dengan anotasi. Djakarta – Amsterdam: Djambatan.
[Biblia malaica]. 1731. ’Elkhawlu-'ldjadîd, ’ija ’îtu, segala sûrat Perdjandjî an bahâruw, ’âtas tîtah segala tuwan pemarentah Kompanijâ tersâlin kapada bahâsa Malâjuw. Dibendar ’Amisterdam, tertarâ ’awleh R. dan DJ. Wet istejn, penarâ Kompanijâ. MDCCXXXI [Amsterdam: R. & G. Wetstein].
[Biblia malaica]. 1733. ’Elkitâb, ’ija ’îtu, segala sûrat Perdjandjî an lâma dán bahâruw, ’âtas tîtah segala tuwan pemarentah Kompanijâ tersâlin kapada bahâsa Malâjuw. Dibendar ’Amisterdam, tertarâ ’awleh R. dán DJ. Wet istejn, Penarâ Kompanijâ. MDCCXXXIII [Amsterdam: R. & G. Wetstein].
Brumund, J.F.G. 1853. “De Maleische Christenen hebben geenen Bijbel”, in J.F.G. Brumund (ed.), Indiana: Verzameling van stukken van onder-scheiden aard, over landen, volken, oudheden en geschiedenis van den Indischen Archipel, 1e stuk, pp. 169-180. Amsterdam: Van Kampen.
[Collectanea]. 1708, Tweede deel van de Collectanea malaica vocabularia. Of Malaeische woord-boek-sameling. [...] Op Batavia, By Andries Lambert Loderus, s’E: Compags: en Stads Drucker, op de West-zyde van de Tijgers-gragt, agter 't Stad-huys [Batavia: Andries Lambert Loderus].
Collins, James T. 1991. “The Malay of the oldest Malay grammar: dialectology and internal evidence”, Linguistik (Jurnal Persatuan Linguistik Malaysia) 5: 73-82.
Collins, James T. 2001. “Dutch scholarship and the study of Malay dialects: A sketch of pre-twentieth century contributions”, Dutch Scholarship and the Malay World: A Critical Assessment, ATMA-KITLV Colloquium, Siri Kertas Kerja Institut Alam dan Tamadun Melayu, Prosiding No. 4. Bangi: Institut Alam dan Tamadun Melayu.
Cowan, William. 1983. “Arabic Grammatical Terminology in Pedro de Alcalá”, in Cornelis H.M. Versteegh, Konrad Koerner, and Hans-J. Niederehe (eds.), The History of Linguistics in the Near East, pp. 121-127. Amsterdam—Philadelphia: John Benjamins.
Danckaerts, Sebastiaen. 1623. Catechísmus attau adjáran derri agamma Christáon. Bersalin derri bahassa Hollanda dalam bahassa Maleya derri pada Sebastianus Danckaerts. In ’sGraven-Haghe, By de Weduwe ende Erfgenamen van wijlen Hillebrandt Jacobssz van Wouw, Ordinaris Druckers vande Ho: Mo: Heeren Staten Generael.
De Casparis, J.G. 1997. Sanskrit loan-words in Indonesian: An annotated check-list of words from Sanskrit in Indonesian and Traditional Malay, NUSA 41. Jakarta: Badan Penyelenggara Seri NUSA Universitas Katolik Indonesia Atma Jaya.
Dibbets, G.R.W. 1985. Twe-spraack vande Nederduitsche letterkunst (1584), ingeleid, geïnterpreteerd, van kommentaar voorzien uitgegeven. Assen / Maastricht: Van Gorcum.
Dibbets, Geert R.W. 1992. “Dutch philology in the 16th and 17th century”, in Jan Noordegraaf, Kees Versteegh, Konrad Koerner (eds.), The history of linguistics in the Low Countries, pp. 39- 61. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins.
Drewes, G.W.J. 1929. “The influence of Western civilisation on the languages of the East Indian archipelago”, in: B. Schrieke (ed.), The effect of Western influence on native civilisations in the Malay Archipelago, pp. 126-157. Batavia: G. Kolff.
Fäsi, J.C. 1819. Zum Andenken an Georg Heinrich Werndli, von Zürich, gewesnen Vorsteher der Malayschen Kirche in Ostindien, Auf das III. Zürch. Reformationsfest herausgegeben. Zürich: Joh. Kaspar Näf.
Gerth van Wijk, D. 1890. Spraakleer der Maleische taal. Batavia: G. Kolff.
Gonda, J. 1936. “Over oude grammatika’s en ouds in de grammatika”, Indische gids 58/2: 865-878.
Groeneboer, Kees. 1993. Weg tot het Westen: Het Nederlands voor Indië 1600–1950; een taalpolitieke geschiedenis, Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 158. Leiden: KITLV Uitgeverij.
Izzo, Herbert J. 1984. “Elitist and egalitarian attitudes toward language and dialect in the fifteenth and sixteenth centuries”, in: Paolo Brezzi and Egmont Lee (eds.), Sources of social history: private acts of the Late Middle Ages, Papers in mediaeval studies 5, pp. 267-283. Toronto / Roma: Pontifical Institute of Mediaeval Studies.
Jansen, Jeroen. 2003. “Purity and the language of the court in the late sixteenth and seventeenth century Netherlands”, in: Fiona Somerset and Nicholas Watson (eds.), Vulgar Tongue: Medieval and Postmedieval Vernacularity, pp. 166–176. University Park (PA): Penn State Press.
Klinkert, H.C. 1902. Nieuw Maleisch-Nederlandsch woordenboek, met Arabisch karakter, naar de beste en laatste bronnen bewerkt, 2e verbeterde en vermeerderde druk. Leiden: E.J. Brill.
Koper, Jacob. 1956. Enkele aspecten van het vraagstuk der missionaire Bijbelvertaling in het bijzonder in Indonesië, Thesis, Rijksuniversiteit te Utrecht.
Koewatin, Sasrasoegonda. 1910. Kitab jang menjatakan djalan Bahasa Melajoe, terkoetip dari bahasa Belanda ol h Koewatin, Sasrasoegonda. Semarang – Soerabaia – Den Haag: G.C.T. van Dorp (Malay adaption of Gerth van Wijk 1890).
Kridalaksana, Harimurti. 1991. “Bustanulkatibin dan kitab pengetahuan bahasa; sumbangan Raja Ali Haji dalam ilmu bahasa Melayu”, in: Harimurti Kridalaksana (ed.), Masa lampau Bahasa Indonesia: sebuah bunga rampai, Seri ILDEP, pp. 349-361. Yogyakarta: Penerbit Kanisius.
Kukenheim, Louis. 1932. Contributions à l’histoire de la grammaire italienne, espagnole et française à l’époque de la Renaissance. Amsterdam: Noord-Hollandse Uitgevers-Maatschappij.
Landwehr, John. 1991. VOC. A bibliography of publications relating to the Dutch East India Company: 1602-1800, ed. by Peter van der Krogt, introduction by C.R. Boxer, preface by G. Schilder. Utrecht: HES Publishers.
Leydekker, Melchior. 1685. Ichtitsaar Catechismoe, atau Risalet jang simpan pangadjaran agamma Messehhi, ija itoe agamma Natsareni, jang di adjarkan pada barang sijapa mau masoek pada djamowan malam. Batavia, detakankan oleh Abraham van den Eede, pada tarijch 1685. tahon.
Lorber, Johann Christoph. 1688. Grammatica malaica, tradens præcepta brevia idiomatis lingvæ in India orientali celeberrimæ, ab indigenis dictæ Malayo, succincte delineata labore Johannis Christophori Lorberi [...] Extr. Vinariæ, impensis Joh. Andreæ Mülleri, typogr. aul.
Mahdi, Waruno. 2006. “The beginnings and reorganization of the Commissie voor de Volkslectuur (1908 – 1920)”, in: Fritz Schulze and Holger Warnk (eds.), Insular Southeast Asia: Linguistic and cultural studies in honour of Bernd Nothofer, pp. 85–110. Wiesbaden: Harrassowitz.
Mahdi, Waruno. 2007. Malay Words and Malay Things: Lexical Souvenirs from an Exotic Archipelago in German Publications before 1700, Frankfurter Forschungen zu Südostasien 3. Wiesbaden: Harrassowitz.
Mahdi, Waruno. 2012. “Distinguishing Cognate Homonyms in Indonesian”, Oceanic Linguitics 51: 402–449.
Mahdi, Waruno. 2016. “Linguistic variety in later nineteenth-century Dutch-edited Malay publications”, in Yanti and Tim McKinnon (eds.), Studies in language typology and change. NUSA 60, pp. 107–185.
Moeliono, Anton M., and Soenjono Dardjowidjojo (eds.). 1988. Tata bahasa baku Bahasa Indonesia. Seri Balai Pustaka no. 3657. Jakarta: Balai Pustaka.
Polomé, Edgar C. 1994. The treatment of morphology in the Twe-Spraack and its impact on Dutch grammars in the XVIIth century, in: Jan de Clercq and Piet Desmet (eds.), Florilegium historographiae linguisticae. Études d’historiographie de la linguistique et de grammaire comparée à la mémoire de Maurice Leroy, Bibliothèque des Cahiers de l’Institut de Linguistique de Louvain 75, pp. 203-216. Louvain-la-Neuve: Peeters.
Robins, R.H. 1968. A short history of linguistics. Bloomington / London: Indiana University Press.
Roman, Joannes. 1674. Grondt ofte kort bericht, van de Maleysche tale, [...] t’Amsterdam, door ordre van d’E. heeren bewinthebberen der Oost-Indische Compagnie, By Paulus Matthysz., in de Stoof-steeg, in’t Muzyc-boek, gedrukt, 1674 [Amsterdam: Paulus Matthyszoon]
(a preliminary version appeared 1655, t' Amstelredam, in de Druckery van Joan Blaev.
Roorda van Eysinga, W.A.P. 1877. Maleisch-Nederduitsch woordenboek, ook ten dienste van hen, die geen Arabisch karakter gebruiken, veel verbeterde en aanmerkelijk vermeerde uitgave. Amsterdam: G. Theod. Bom.
Schuchardt, Hugo. 1891. Kreolische Studien, IX. Über das Malaioportugiesische von Batavia und Tugu, Sitzungsberichte der Kais. Akademie der Wissenschaften in Wien, Philosophisch-Historische Classe 72, Abhandlung 12. Wien: F. Tempsky.
Stibbe, D.G. 1921 Encyclopædie van Nederlandsch-Indië, 2e druk, met medewerking van E.M. Uhlenbeck, Deel 4, Soemb-Z. ‘s-Gravenhage: Martinus Nijhoff / Leiden: E.J. Brill.
Sweet, Henry. 1900. A New English Grammar: Logical and Historical, Part 1. Oxford: Clarendon.
Swellengrebel, J.L. 1974. In Leijdeckers voetspoor, anderhalve eeuw bijbelvertaling en taalkunde in de Indonesische talen I, 1820–1900, Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 68. 's Gravenhage: Nijhoff.
[Twe-spraack], 1584, Twe-spraack vande Nederduitsche Letterkunst/ ofte Uant spellen ende eyghenscap des Nederduitschen taals, uytghegheven by de Kamer In Liefd Bloeyende, t’Amstelredam. Tot Leyden, By Christoffel Plantyn.
Valentyn, Francois. 1698. Deure der waarhyd, voor 't ooge der Christen-wereld geopend, waar door klaar te sien is, wat tale voor alle Malytse Christenen in Oost-Indien, van gebruik, en alleen van dienst zy. [...] Tod Dordregt, by Cornelis Willegaarts, boekverkooper
Van der Tuuk, Hendrik Neubronner. 1856. “Hoog-Maleische Bijbelvertaling”, Bijdragen tot de taal-, land- en volkenkunde van Nederlandsch-Indië [nieuwe volgreeks] 1: 171-183.
[Van der Vorm, Petrus]. 1708. “Proeve om’t Mallays, na d’aard van de taal selfs, soo alsse in’t oosten van Asia op ’t allergeschickste gesproken, en wel voornamentlijk in d’eygene boeken dier inlanders gevonden werd, met onse Europæise letter altyd onveranderlijk en behoorlijk te kunnen schrijven”, in: Collectanea (1708), section 1, pp. 3-27.
[Van der Vorm, Petrus]. n.d. Bahāsa Jāwī iya ītu Malāyu [in Jawi script]. De Djawische/ dat is/ de Maleische taal/ ofte de Maleische letterkunst/ waar in het wezen der Maleische tale in hare orthographia, etymologia, en syntaxis vertoond wordt [in Latin script]. Terkārang olèh Pandīta Bi rus fander Form dālam kota Batāwiyah dinegerī Jakatrā pada tārīkh ’Isa alMasīḥ ibnu ′llah serību tūjuh rātus tīga [in Jawi script] (unpublished manuscript, 1703).
Van Ophuijsen, Ch. A. 1910, Maleische spraakkunst. Leiden: S.C. van Doesburgh.
Van Ronkel, Ph. S. 1901. “De Maleische schriftsteller en spraakkunst getiteld Boestânoe’l Kâtibîna”, Tijdschrift voor Indische taal-, land- en volkenkunde 44: 512-581.
Van Troostenburg de Bruijn, C.A.L. 1893. Biographisch woordenboek van Oost-Indische predikanten. Nijmegen: P.J. Milborn.
Vasu, Chandra (ed.) 1962. The Ashṭâdhyâyi of Pâṇini, vol. I. Delhi / Varanasi / Patna: Motilal Banarsidass (1st ed. 1891).
Versteegh, Kees 1997. The Arabic linguistic tradition, Landmarks in linguistic thought 3. London: Routledge.
Von der Gabelentz, Georg. 1886. “Zur chinesischen Sprache und zur allgemeinen Grammatik”, Internationale Zeitschrift für allgemeine Sprachwissenschaft 3: 93-109.
Werndly, George Henrik. 1730. [in cooperation with Karel George Serruus], Ta lîmu -’ldîni-’lmesêhhiji, ’ja ’îtu, pang adjâran ’agama Mesêhhij, serta dengan ’ichtitsârnja, lâgi bârang sombahjang dan fatsal Mesêhhij. Dibendar ’Amisterdam. ’Âtas tîtah segala tuwan pemarentah Kompanijâ tertarâ ’awleh R. dan DJ. Wet istejn, penarâ 2 Kompanijâ.
Werndly, George Henrik. 1732. Ta lîmu u-’ltahhkhîkh, ’ija ’îtu, pang adjâran kabenâran jang pôhon ibâdet. ’Âtas tîtah segala tuwan pemarentah Kompanijâ, terkârang dâlam bahâsa Malâjuw. Dibendar ’Amisterdam, tertarâ ’awleh R. dan DJ. Wet istejn, penarâ 2 Kompanijâ.
[Werndly, George Henrik]. 1735a. Ta lîmu-’ldîni-’lmesêhhiji, ’ija ’îtu, pang adjâran ’agama, dan sjahâdet ’awrang Mesêhhi, serta dengan segala sombahjang, dan fatsal 2 jang lâjin. Dibendar ’Amisterdam, Ttertarâ ’awleh R. dan DJ. Wet istejn, penarâ 2 Kompanijâ.
[Werndly, George Henrik]. 1735b. [in cooperation with Karel George Serruus], Sji r segala mazmûr Dâ ûd, dan pûdji an jang lâjin, terkârang ’âtas tîtah segala tuwan pemarentah Kompanijâ. Dibendar ’Amisterdam, Ttertarâ ’awleh R. dan DJ. Wet istejn, penarâ 2 Kompanijâ.
Werndly, George Henrik. 1735c. Sji r segala mazmûr Dâ ûd, terkârang ’awleh DJerdjîs Henrîk Werndlij pandîta di-Batâwijah. Dibendar ’Amisterdam. ’Âtas tîtah segala tuwan pemarentah Kompanijâ, tertarâ ’awleh R. dan DJ. Wet istejn, penarâ 2 Kompanijâ.
Werndly, George Henrik. 1736. Maleische spraakkunst, uit de eige schriften der Maleiers opgemaakt; Met eene voorreden, behelzende eene inleiding tot dit werk, en een dubbeld aanhangsel van twee boekzalen van boeken, in deze tale zo van Europeërs, als van Maleiers geschreven. Te Amsterdam, op kosten van de E.A. heren bewindhebberen der Oost-Indische Maatschappye gedrukt by R. en G. Wetstein, drukkers van de Maatschappye.
Werndly, George Henrik. 1738. Oratio inauguralis de linguarum orientalium et indicarum cognitione necessaria theologo ad Indos profecturo, habita Linguæ a.d. 17 Dec. 1737. Te Amsterdam, gedrukt by R. en G. Wetstein.
Werndly, George Henrik. 1740. Georgii Henrici Werndly* oratio inauguralis, de linguarum orientalium et indicarum cognitione necessaria theologo ad Indos profecturo. In: Joh. Georgius Altmannus (ed.), Tempe Helvetica, Dissertationes atque observationes theologicas, philologicas, criticas, historicas, exhibens 4(4), pp. 617-662. Tiguri ex Officina Heideggeriana.
[Werndly, George Henrik]. 1822. Sûrat segala mazmûr 2, tersji r, bârang pûdji an jang lâjin; dan ta lîmu-’ldîni-’lMesêhhiji, lâgi bârang sombahjang dan fatsal Mesêhhij. Tertarâ pûla, dibendar Hârlem, ’awleh Jahhjâ ’Ensjedej dan ’ânak 2 nja.
Werndly, George Henrik. 1823. Maleische spraakkunst, van George Hendrik Werndlij, herzien en uitgegeven op last van de hooge regering van Nederlandsch Indië. Door C. van Angelbeek. Batavia: Lands Drukkerij.
Werndly, George Henrik. 1826. Sûrat segala mazmûr 2, tersji r, bârang pûdji an jang lâjin; dan ta lîmu-’ldîni-’lMesêhhiji, lâgi bârang sombahjang dan fatsal Mesêhhij. Tertarâ dibendar Hârlem, ’awleh Jahhjâ ’Ensjedej dan ’ânak 2 nja.
Wilkinson, R.J. 1901-1903. A Malay-English dictionary, Parts I-III. Singapore: Kelly & Walsh.
Wiltens, Caspar, and Sebastiaen Danckaerts. 1623. Vocabularium, ofte uuoort-Boeck/ naer ordre van den Alphabet in't Duytsch-Maleysch/ ende Maleysch-duytsch/ dat is/ 'teerste daer't Duytsch voor ende 't Maleysch naer/ ende 'tandere daer't Maleysch voor/ eñ 't Duytsch naer wert gestelt. [...]. In 'sGraven-Haghe, By de Weduwe/ ende Erfghenamen van Wijlen Hillebrant Jacobssz van Wouw/ Ordinaris Druckers vande Hog: Mog: Heeren Staten Generael.
DOI: http://dx.doi.org/10.17510/wacana.v19i2.644
Refbacks
- There are currently no refbacks.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
